Sindromi i Aspergerit ėshtė paaftėsi qė bėn pjesė nė spektrin autistik. Diagnoza u jepet atyre qė shpesh konsiderohen nė shkallė tė lartė tė spektrit.Ēdokush qė vuan nga ky sindrom ėshtė individ dhe mund tė ketė prirje dhe vėshtirėsi tė ndryshme. Diagnozat tjera nė kėtė spektėr pėrfshijnė autizmin dhe autizmin me funksionim tė lartė. Sindromi i Aspergerit dhe Autizmi me funksion tė lartė shpesh ndėrlidhen. Sindromi i Aspegerit ėshtė i klasifikuar si ērregullim depėrtues qė zhvillohet, kjo do tė thotė qė ndikon nė ēdo aspekt tė jetės tonė. Ēfarė probleme kanė njerėzit me sindromin e Aspergerit?
Sindromi i Aspergerit ėshtė njė gjendje e padukshme. Pėr arsye se ėshtė e padukshme njerėzit ndonjėherė i keqkuptojnė tė prekurit nga kjo ky sindrom. Pėr shkak se ėshtė e padukėshme ėshtė gjithashtu e vėshtirė tė jepet diagnoza. Shpesh pėrshkruhet si dėmtime nė tri grupe, apo tri lloj vėshtirėsi:
vėshtirėsi me marrėdhėnie shoqėrore
vėshtirėsi me komunikim
vėshtirėsi me imagjinatė
Shpesh njerėzit me sindrom tė Aspergerit janė tė interesuar nė gjėra tė posaēme dhe shqetėsohen shumė nėse rregulli ditor ju prishet. Nė vijim janė pėrshkruar disa pėrvoja tė mundshme prej kėtyre tri vėshtirėsive tė personave me sėmundjen e sindromit Asperger. Vėshtirėsi nė marrėdhėnie shoqėrore
Kisha pasur shumė dėshirė ta bėjė njė ndejė, por nuk di si mund ta organizojė.
Unė e kam mė vėshtirė se njerėzit e tjerė tė bėjė shoqe/shokė.
Shoqėrimi me njerėz nuk ėshtė gjė natyrale pėr ne ne duhet tė mėsohemi.
Ne ndonjherė i keqkuptojmė situatat dhe shenjat.
Ndjehemi sikur tė jemi pas njė murri tė padukshėm.
Ndjehemi si bletė nė qyp tė mjaltit.
Kam mėsuar pėr marrėdhėnie nga filmat. E di qė kėto lidhje janė jo reale.
Kam vėshtėrsi ti mėsojė shenjat shoqėrore dhe si tė veprojė nėse gaboj diēka.
Unė neveritem nga pamundėsia tė marrė pjesė.
Ne ndonjherė kemi vėshtėrsi tė qėllojmė moshėn apo statusin e dikujt vetėm me shikim.
Ndonjėher e kemi vėshtirė tė vazhdojmė bisedėn.
Ne ndonjherė e kemi mė lehtė tė shoqėrohemi me njerėz nė shtete tė tjera.
Vėshtirėsi nė komunikim
Ndonjėherė ne kemi vėshtirė tė kuptojmė ēka flasin personat tjerė.
Ne e kemi vėshtirė ti kuptojmė thėniet si p sh njė edhe njė bėjnė dy.
Ne zakonisht i kuptojmė gjėrat fjalė pėr fjalė.
Ndonjėherė ne mund tė flasim pa u ndal dhe nuk kuptojmė se personi tjetėr nuk ėshtė i interesuar.
Ne e kemi vėshtirė tė presim rradhėn tonė.
Ndonjėherė ne kemi vėshtėrsi tė flasim qė tė tjerėt tė na kuptojnė.
Nėse vuani nga sindromi i Aspergerit kuptimi i bisedave ėshtė njėjtė si tė kuptoni gjuhė tė huaj.
Ndonjėherė ne e kemi vėshtirė por edhe ėshtė bezdisėse ti shikojmė njerėzit nė sy, kėshtu qė hasim nė mosmarrėveshje, njerėzit mendojnė se jemi tė jo-sinqertė dhe mashtrues.
Vėshtirėsi me imagjinatė
Pjesa me e vėshtirė qė e kemi ėshtė pėr ti imagjinuar ndjenjat e tė tjerėve.
Nė fėmijėri ne ndonjėherė kishim vėshtirėsi tė bashkangjitemi fėmijėve tė tjerė nė tregime imagjinative dhe shaka. Kėto i kemi mėsuar duke u rritur.
E kemi problem tė kuptojmė se ēfarė diturie njerėzit tjerė kanė. E kemi shumė vėshtirė tė qėllojmė se ēka mendojnė njerėzit tjerė.
E kemi vėshtirė tė kuptojmė lojėrat dhe tregimet.
Ndonjėherė e kemi vėshtirė tė identifikojmė ndjenjat e njerėzve tė tjerė.
Emocionet e padukshme dhe grimasat e fytyrės janė shumė vėshtirė tė kuptohen nga ne nėse dikush buzėqesh me gojėplotė atėherė ėshtė e qartė mirėpo ndjenjat mė pak tė qarta janė mė vėshtirė tė kuptohen nga ne.
Duhet pasur parasysh se jo vetėm ata me sindrom tė Aspergerit kanė vėshtirėsi me komunikim dhe marrėdhėnie shoqėrore. Ēdokush mund tė ketė vėshtirėsi me kėto gjėra nė njėfarė mėnyre dhe nė disa situata, por njerėzit me sindrom tė Aspergerit kanė mė shumė vėshtirėsi po ashtu sikurse situata e jetės sė tyre ėshtė posaēėrisht e vėshtirė. Interesat e posaēme
Ėshtė e mundshme pėr ne tė kemi interesime tė posaēme tė cilat na sundojnė jetėn.
E kam vėshtirė te ēkyēem nga interesi im i posaēėm kur kam nevoje.
Ndonjėherė interesimet e posaēme mund tė zhvillohen kėshtu qė ne mund ti studiomė apo punojmė me ato.
Tė tjerėt nuk janė tė interesuar ne interesin tim pėr flamuj.
Unė kėnaqem kur kaloj kohė duke i shikuar shtyllat e rrymės elektrike dhe konstrukcionin e tyre
Gjėrat ditore
Ne e kemi mė vėshtire se tė tjerėt ta ndėrrojmė rutinėn ditore. .Vajtjen nė pushime e bėn gjė tė vėshtirė , apo tė jemi me kohė nė punė tė re.
Nuk mė pengojnė ndryshimet nėse mė janė tė paralajmėruara, por duhet tė jenė tė planifikuara dhe jo tė mė befasojnė.
Shkaqet
Ka teori tė ndryshme pėr shkaqet e sindromit tė Aspergerit si faktorėt e ambientit, dėmtim i trurit, vėshtirėsi gjatė lindjes sė foshnjės apo sėmundjes si foshnje. Momentalisht askush nuk ėshtė i sigurt pėr shkaqet. Ende bėhen shumė hulumtime shkencore nė kėtė drejtim. Mendohet qė gjenet individuale luajnė njė rol tė madh. Prevalenca (Pėrhapja)
Sindromi i Aspergerit shfaqet nė tė gjitha kulturat dhe pengesat gjuhėsore. Ndodh mė shpesh tė meshkujt se tė femrat. Njerėzit e kane vėshtirė tė dallojnė problemet shoqėrore nė femrat me sindrom tė Aspergerit. Mund tė kenė mė shumė vėshtirėsi pėr tė dalluar vėshtirėsitė shoqėrore qė femrat i pėrjetojnė me sindromin e Aspergerit. Ėshtė mė shumė e mundshme qė njerėzit me sindromin e Aspergerit tė kenė probleme tė tjera mė shumė se popullata e pėrgjithėsi si disleksi, (Disleksia ėshtė njė paaftėsi ku njerėzit kanė vėshtirėsi nė lexim), probleme me tretjen e ushqimit dhe probleme me shėndet mendor. Cilat janė tė mirat e personave me Asperger-sindrom?
Tė vuash nga sindromi i Aspergerit ėshtė shqetėsuese dhe brengosėse. Por ka gjėra nė tė cilat ata janė mė tė mirė se tė tjerėt. Shumė prej tyre janė shumė inteligjent dhe kanė njė nivel tė lartė tė koeficientit tė inteligjencės. Si pėr shembull personat qė vuajnė nga sindromi Asperger janė tė mirė nė:
Shumė Kanė njė kujtesė tė mrekullueshme pėr fakte dhe shifra si pėr shembull numrat nė pllakat e veturave dhe tabelėn e shumėzimit. Disa kurrė nuk kanė nevojė tė shkruajnė numrat e telefonit. Ose ata i mbajnė nė mend shumė mirė shakatė, anekdotat edhe tekstet e filmave nė tersi
Disa mund tė mbajnė nė mend hollėsirat mė tė vogla tė bisedave qė i kanė pasur mbase edhe para dhjetė vjetėve. Dhe kjo shpeshherė mund tė shkaktojė mosmarrėveshje kur personi tjetėr harron qė ka thėnė diēka!
Tė tjerėt kanė njė logjikė efikase dhe mund ti gjykojnė gjėrat shumė mirė dhe shpejtė
Kurse tė tjerėt kanė prirje pėr kompjuterė
Apo prirje pėr tė mėsuar gjuhė tė huaja
Ēka iu ndihmon personave me kėtė sindrom?
Njerėzit duhen ti kuptojnė personat me sindrom tė Aspergerit
Atyre iu duhet pėrkrahje dhe ushtrime pėr ti mėsuar gjėrat
Atyre iu duhet pėrkrahje pėr ti mėsuar gjėrat shtėpiake, dhe si tė punojnė me ndjenja dhe shokė/shoqe.
Ndihmė e madhe duke biseduar nė mėnyrė tė qartė duke i shpjeguar gjėrat mirė kėshtu qė janė lehtė tė kuptohen dhe duke u ofruar pėrkrahje
Ata kane nevojė pėr ndihmė edhe kur punojmė pėr vetėn
Pranimi, akceptimi i tyre dhe toleranca pėr gjendjen e tyre dhe pėr sjelljet e ēuditshme i ndihmon shumė nė pėrballimin e jetės sė tyre
Duhet kuptuar se ndonjėherė personat me kėtė lloj sėmundje nuk mund tia fillojnė shoqėrisė me dikė por mund tė ju bashkėngjitėm nė mėnyrėn e tyre dhe me njė pėrkrahje tė vogėl tė krijojnė njė shoqėri lidhėse
Shpjegimi i rregullave qartėsisht, si p.sh. tu tregohet se ēka mund dhe ēka nuk mund tė bėjnė kur janė me shoqėri
Shumė e dobishme ėshtė mė qenė tė qartė dhe direkt por tė ngrohtė nė sjellje
Ēdo i sėmurė nė Asperger ka cilėsi te mira dhe talente
