Megjithėse Autizmi ėshtė identifikuar ne vitin 1943 ende ėshtė paaftėsi relativisht e panjohur. Por ėshtė vlerėsuar se mė shumė se 1.5% e popullsisė nė botė kanė dikė qė vuajnė prej ērregullimeve nga spektri autistik.
Njerėzit me autizm nuk kanė aftėsi tė kufizuara fizike dhe pamja e tyre ėshtė si ēdo person pa aftėsi tė kufizuara. Pėr kėtė shkak ėshtė vėshtirė tė krijohet mė shumė dijeni dhe mirėkuptim pėr kėtė gjendje. Pėr shkak se fėmijėt me autizm duken normal njerėzit mendojnė se ata janė tė pasjellshėm apo prindėrit nuk mund ta kontrollojnė fėmiun. Njerėzit zakonisht e shohin kėtė si dėshtim. Ēka ėshtė autizmi?
Autizmi ėshtė paaftėsi zhvilluese e pėrjetshme e cila ndikon nė mėnyrėn se si personi komunikon dhe sillet me njerėzit rreth tyre. Fėmijėt dhe tė rriturit me autizm kanė vėshtirėsi tė kenė afėrsi me tė tjerėt nė mėnyrė tė thjeshtė. Nė pėrgjithėsi Aftėsitė e tyre pėr tė zhvilluar shoqėri dhe aftėsia e tyre pėr tė kuptuar shprehjet emocionale tė njerėzve tė tjerė janė tė kufizuar. Njerėzit me autizm shpesh mund tė kenė paftėsi tė tjera, por ēdonjeri me kėtė gjendje ka vėshtirėsi tė kuptojnė gjėrat nė botė. Ekziston edhe njė gjendje tjetėr qė quhet sindromi i Asperger, i cili i pėrshkruan njerėzit me lloj mė tė lartė tė autizmit. Pėr mė shumė informata lexoni fletushkėn "Sindromi i Aspengerit"
Realiteti pėr personin me autizm ėshtė e pėshtjelluar, njė grumbull i ngjarjeve bashkėvepruese, njerėzve, vendeve, tingujve dhe pamjeve. Duket qė nuk ka kufi tė qartė, rregull apo kuptim pėr asnjė gjė. Njė pjesė e madhe e jetės time e kaloj duke u munduar tė gjejė kuptim pas ēdo gjėje. Cilat janė karakteristikat e autizmit?
Nė pėrgjithėsi njerėzit me autizėm pėrjetojnė vėshtirėsi nė tri mėnyra kryesore, kėto njihen si treshi i dobėsive.
* Bashkėveprimi shoqėror (i vėshtirė me marrėdhėnie shoqėrore, pėr shembull duket i ftoftė dhe indiferent pėr njerėzit e tjerė).
* Komunikim shoqėror (vėshtirėsi me komunikim verbal dhe jo verbal, pėr shembull nuk i kuptojnė plotėsisht kuptimin e gjesteve tė zakonshme, shprehjeve tė fytyrės apo tingullin e zėrit).
* Imagjinatėn (vėshtirėsi nė zhvillimin interpersonal tė lojėrave dhe imagjinatės, pėr shembull aktivitete tė kufizuara imagjinative, mundėsisht tė kopjuara nė mėnyrė tė shtanguar dhe pėrsėritėse).
Si shtojcė tė tre**** tė dobėsive shpesh si karakteristikė janė edhe sjelljet e pėrsėritura dhe kundėrshtime nėse gjėrat e pėrditshme ndryshohen. Ēka e shkakton autizmin?
Shkaku apo shkaqet e autizmit janė ende tė panjohura por studimet tregojnė qė faktorėt gjenetik janė me rėndėsi. Poashtu nga studimet ėshtė e dukshme qė autizmi mund tė jetė i lidhur me gjendjet e tjera qė ndikojnė nė zhvillimin e trurit qė ndodhin para, gjatė apo menjėherė pas lindjes sė foshnjės. Diagnoza
Sa mė shpejtė qė bėhet diagnoza e autizmit aq mė shumė ka shans qė personi tė merr ndihmė dhe pėrkrahje tė duhur. A mund tė ju ndihmohet njerėzve me autizėm?
Arsimim i posaēėm dhe pėrkrahja e organizuar mund tė bėjė ndryshim tė madh pėr jetėn e personit me autizėm, duke ju ndihmuar pėr ti shtuar aftėsitė dhe pėr tė arrit potencial tė plotė mė vonė nė moshė.
